ارزیابی شاخص های عملکرد آبیاری جویچهای با پوشش نیم لوله پلی اتیلن سوراخدار در مقایسه با آبیاری جویچه‌ای معمول

سابقه و هدف: از جمله راههای اجرای آبیاری سطحی، آبیاری جویچه‌ای می‌باشد که مخصوص کشت‌های ردیفی است. در این روش آب بوسیله حرکت در جویچه‌ها، در اختیار گیاه قرار می‌گیرد و گیاه مورد نظر در روی پشته ‌ها کشت می‌شود. میزان راندمان آبیاری در این روش پایین است و در بعضی مناطق به زیر 30 درصد می‌رسد. روشهای زیادی تاکنون جهت افزایش راندمان این نوع آبیاری پیشنهاد شده است که به دلایل مختلف تا کنون به صورت فراگیر اجرا نشده است. بر روی روش آبیاری جویچه‌ای با پوشش نیم لوله سوراخدار که در این پژوهش پیشنهاد شده تا کنون هیچ گونه کار تحقیقی و عملی گزارش نشده است. موادو روشها: این تحقیق در دو مرحله انجام گرفته است. مرحله اول تحقیق در آزمایشگاه بر روی نیم‌لوله سوراخ‌دار انجام گرفت. مرحله دوم تحقیق در گلخانه صورت گرفت که در آن شاخص‌های عملکرد راندمان آب مورد نیاز، راندمان کاربرد، نسبت نفوذ عمقی، یکنواختی توزیع و نسبت رواناب پایاب در روش پیشنهادی با روش آبیاری جویچه‌ای معمول در یک شیار خاکی ایجاد شده در یک فلوم مورد مقایسه قرار گرفته‌است. در این تحقیق نیم‌لوله انتخابی از جنس پلی‌اتیلن به‌طول 4 متر و قطر 250 میلیمتر بود که در آزمایشگاه سوراخهائی به قطر 5 میلی متر و به‌فواصل 20 سانتیمتر در کف آن ایجاد شد. پس از گذراندن جریان آب از نیم‌لوله سوراخ‌دار با 3 دبی مختلف، 3 شیب مختلف و در3 مدت زمان مختلف، آبهای خروجی از سوراخها اندازه گیری‌شد. در این تحقیق ارتباط میزان دبی عبوری از نیم‌لوله، شیب کف و مدت زمان کارکرد سیستم در مقایسه با حجم آب خروجی از سوراخها بررسی شد. از آنجاییکه درصد شیب کف پارامتری بدون بعد است لذا در تحلیل‌ها و در مقایسه نتایج آزمایشات، به‌جای دبی از نسبت دبی(دبی رواناب تقسیم بر دبی ورودی به سیستم) و به‌جای زمان از نسبت زمان(زمان پیشروی تقسیم برزمان کارکرد سیستم)استفاده شده است. یافته‌ها: نتایج مرحله اول تحقیق بر روی نیم‌لوله سوراخ‌دار در آزمایشگاه، نشان داد در حالتی‌که نسبت دبی (3020/0)، نسبت زمـان (272/0) و شیـب (6/2 درصد ) باشد بهترین یکنـواختی توزیع نسبت به حالت‌های دیگر وجود دارد. در این حالت عمق نفوذ تقریباً یکنواختی از ابتدا تا انتها به‌دست آمد. در مرحله دوم، لوله سوراخ‌دار در کف شیار خاکی ایجاد شده در فلومی در داخل گلخانه و با شیب 6/2 درصد و نسبت دبی عبوری 302/0 و نسبت زمانی 272/0 مورد آزمایش قرار گرفت و با جویچه‌ای در خاک معمولی در داخل فلوم با شرایط مساوی مقایسه شد. درشاخصهای عملکرد پنج گانه بدست آمده برای هر دو آزمایش مشخص شد که انجام آزمایش با لوله سوراخ-دار هر چند که دارای مقدار رواناب بیشتری نسبت به روش معمول است، اما سایر موارد از جمله یکنواختی توزیع، بسیار مناسب تر از حالت آبیاری معمول می‌باشد. نتیجه گیری: بهترین حالت بدست آمده از تحلیل نتایج، زمانی است که شیب 62/2 درصد، دبی ورودی 31/3 برابر دبی رواناب و مدت زمان کارکرد سیستم نیز 67/3 برابر زمان پیشروی باشد. این روش در مزارع کوچک که قابلیت اجرای سیستم های تحت فشار وجود ندارد، در دبی‌های کم که به علت حرکت کند آب تلفات نفوذ عمقی زیاد است و مدت زمان آبیاری و هزینه کارگری افزایش می‌یابد، در مزارعی که تعداد قطعات زمینهای کشاورزی زیاد است و به صورت خرده مالکی اداره می‌شوند بسیار قابل استفاده می‌باشد. لذا از منظر اقتصادی و اجتماعی و عدم پیچیدگی، بسیار کاربردی و قابل لمس برای کشاورزان می‌باشد.